Guinea-Bissau: Nyuma yo guhirika Perezida, Jenerali yarahiriye kuyobora inzibacyuho
Kuri uyu wa Kane tariki ya 27 Ugushyingo 2025, Jenerali Horta Nta Na Man yarahiriye kuba Perezida w’inzibacyuho wa Guinea-Bissau, nyuma y’umunsi umwe abasirikare batangaje ko bahiritse ku butegetsi Perezida Umaro Sissoco Embaló.
Nyuma yo kurahira mu muhango wabereye ku cyicaro cya gisirikare, Jenerali Horta Nta Na Man yagize ati: “Icyo nkoze ni ukurahirira kuyobora Ubuyobozi Bukuru”, nk’uko abanyamakuru ba AFP babitangaje.
Nta Na Man yari amaze igihe ari Umugaba Mukuru w’Ingabo, kandi mu myaka ishize yakundaga kugaragara hafi ya Perezida Umaro Sissoco Embaló, wahiritswe ku wa Gatatu w’ejo hashize.
Yavuze ko hari ibimenyetso “bihagije byemeza ko icyakozwe cyari ngombwa”, yongeraho ko “ingamba zikenewe ari ngombwa kandi zihutirwa, ndetse zisaba uruhare rwa buri wese”.
Umuyobozi wa Komisiyo y’Umuryango w’Afurika Yunze Ubumwe (AU), yamaganye iri hirikwa ry’ubutegetsi, asaba ko Embaló n’abandi bayobozi bafunzwe barekurwa ako kanya, nk’uko bikubiye mu itangazo ry’uyu muryango.
Abasirikare biyise “Ubuyobozi bukuru bwa gisirikare bwo gusubiza ibintu ku murongo”, bavuze ko bahiritse Embaló mu itangazo ryanyuze kuri televiziyo y’igihugu ku wa Gatatu, nyuma y’uruhurirane rw’ibibazo bya politiki bimaze igihe byugarije iki gihugu.
Iri rahira ryabaye umunsi umwe mbere y’uko hatangazwa iby’agateganyo by’amatora hagati ya Embaló na Fernando Dias, umukandida mushya w’imyaka 47 wari uhagaze neza nk’uhanganye na Embaló mu guhatanira kuyobora iki gihugu kitazwiho politiki ihamye, ahubwo kikaba gikunze kugarukwamo nk’inzira y’icuruzwa rya kokayine.
Uyu munsi ku wa Kane, umurwa mukuru Bissau wari utuje cyane, abasirikare bari ku mihanda, abaturage benshi bacecetse mu ngo za bo nubwo amasaha yo kwirinda kujya hanze bari batangiye kuyakuraho.
Amaduka, amabanki n’ibindi bikorwa by’ubucuruzi byose byari bifunze.
Ku wa Gatatu, nyuma y’uko abakandida babiri bakomeye bari mu matora bemeje ko batsinze, itsinda ry’abasirikare ryatangaje ko rifite “ubutegetsi bwose” bw’igihugu.
Iri tangazo ry’ihererekanyabutegetsi ryaje nyuma yo kumva amasasu menshi hafi y’icyicaro cya komisiyo y’amatora, ingoro ya Perezida na Minisiteri y’Ubutegetsi bw’Igihugu.
Mu kiganiro cyo kuri telefoni na televiziyo y’Ubufaransa, France 24, ejo hashize, Embalo yagize ati: “Nahiritswe”, yongeraho ko “ari ku cyicaro gikuru cy’ingabo”.
Umunyamakuru wa Al Jazeera, Nicolas Haque, uri muri Senegal, yemeje ko Embaló ari mu maboko ya gisirikare.
Umuyobozi w’ishyaka ritavuga rumwe, PAIGC, Domingos Simões Pereira, na we yafashwe, nk’uko Haque yabivuze.
Yakomeje agira ati: “Twumvise kandi ko ingabo zirimo kugerageza gufunga interineti. Hari n’amasaha yo kuguma mu rugo”.
Yongeyeho ko uwayoboye ihirikwa ry’ubutegetsi, Denis N’Canha, yari asanzwe ari umuyobozi w’abarinzi ba Perezida.
Mu gihe ibi byakorwaga, indorerezi z’Umuryango w’Ubukungu bw’Ibihugu by’Afurika y’Uburengerazuba (ECOWAS) n’a’iz’Umuryango w’Afurika Yunze Ubumwe (AU) batangaje ko bahangayikishijwe n’iri hirikwa, nk’uko byatangajwe mu itangazo ry’iyi miryango yombi.
Bavuze ko bibabaje kuba ririya hirikwa ryatangajwe mu gihe intumwa z’iyo miryango zari zimaze guhura n’abakandida babiri bakomeye mu matora, bakabizeza ko bazemera ubushake bw’abaturage.
